Polski eksport złapał zadyszkę. Niepokojące dane z pierwszych miesięcy roku (2024)

Sierpniowy raport Biura Analiz PFR S.A. przedstawił dogłębny przegląd pozycji Polski wmiędzynarodowym handlu towarowym. Jak czytamy wdokumencie, "w 2023 r. Polska była 22. największym eksportem na świecie. Wporównaniu do 2001 r. nasz kraj awansował wrankingu największych eksporterów odziesięć miejsc". Autorzy podkreślają, że Polska wyprzedziła weksporcie takie znaczące gospodarki jak Brazylia, Arabia Saudyjska czy Turcja.

W przypadku importu, analitycy PFR informują, że "byliśmy 20. największym odbiorcą towarów na świecie. Od 2001 r. awansowaliśmy osześć miejsc wrankingu światowych importerów". Te dane świadczą orosnącej roli Polski wglobalnej wymianie handlowej.

Wzrost udziału Polski w światowym handlu

Eksperci PFR zwracają szczególną uwagę na zwiększający się udział Polski wświatowej wymianie towarowej. Jak podają "udział Polski wzrósł wlatach 2001-2023 o0,95 pkt. proc. wprzypadku eksportu io0,66 pkt. proc. wimporcie". Co istotne, "w 2023 r. udział Polski wświatowym eksporcie towarów wyniósł 1,52 proc. ibył na najwyższym poziomie whistorii dostępnych danych". Te statystyki pokazują stały trend wzrostowy wznaczeniu Polski na arenie międzynarodowego handlu.

Sektory z największą przewagą komparatywną

Raport szczegółowo analizuje sektory, wktórych firmy zPolski mają największą przewagę konkurencyjną. Jak czytamy wdokumencie, "działami towarowymi, dla których Polska odnotowuje najwyższą wartość wskaźnika ujawnionej przewagi komparatywnej (RCA), są:

Autorzy oprapodkreślają, że "w 2023 r. byliśmy drugim największym eksporterem netto (eksport pomniejszony oimport) tytoniu iprzemysłowych namiastek tytoniu (dział 24) oraz książek, gazet iinnych wyrobów przemysłu poligraficznego (dział 49) na świecie". Ponadto Polska zajęła trzecie miejsce jako eksporter netto przetworów zmięsa, ryb lub skorupiaków (dział 16) iprzetworów ze zbóż, mąki, skrobi lub mleka na świecie (dział 19).

Znaczenie Polski dla partnerów handlowych

Raport PFR analizuje także rosnące znaczenie Polski jako partnera handlowego dla wielu krajów. "Polska staje się coraz ważniejszym partnerem handlowym dla krajów rozwiniętych irozwijających się. Spośród dwudziestu wybranych krajów zUnii Europejskiej iEuropy Wschodniej oraz USA, Chin iJaponii udział Polski wobrotach towarowych wzrósł we wszystkich zwyjątkiem Rosji". Autorzy podają konkretne przykłady:

Analitycy PFR badają również strukturę ikoncentrację polskiego eksportu. Jak podają "koncentracja polskiego eksportu towarów na poziomie sekcji –trzech ipięciu największych –zmniejsza się (pomimo odbicia w2023 r.), ale już udział największej sekcji rośnie". To wskazuje na pewną dywersyfikację eksportu, przy jednoczesnym umacnianiu pozycji wkluczowych sektorach.

Początek roku z eksportową zadyszką

Nieco mniej optymistyczne informacje napływają zrynku od początku 2024 r. W okresie styczeń-maj wśród głównych partnerów handlowych Polski weksporcie odnotowano spadki wporównaniu do analogicznego okresu 2023 r. Spośród dziesięciu najważniejszych odbiorców naszych towarów wIkwartale 2024 tylko ztrzema odnotowaliśmy dodatnią dynamikę eksportu. Wciąż widać jednak tendencję wzrostową, jeśli chodzi oeksport usług –wyniósł on o9proc. więcej rok do roku.

Obecnie widoczny jest wzrost rocznej dynamiki polskiego eksportu wpodstawowych grupach towarowych, jednak dodatnia trzymiesięczna dynamika dotyczy jedynie kategorii żywność, sprzęt transportowy oraz dobra konsumpcyjne. Spadek eksportu odnotowujemy natomiast wkluczowych zpunktu widzenia polskiego eksportu iprzetwórstwa kategoriach, takich jak towary zaopatrzeniowe czy dobra kapitałowe.

Głównym powodem jest trudna sytuacja gospodarcza wwielu krajach Unii Europejskiej, do których eksport stanowi ponad 70 proc. całego polskiego eksportu. Obecnie nie widać ożywienia sprzedaży, wszczególności na rynku niemieckim, który jest głównym odbiorcą polskiego eksportu. Mimo to wzrasta sprzedaż na rynki pozaeuropejskie, jak Azja czy Afryka, co może świadczyć opodjęciu przez eksporterów próby dostosowania się do zmieniającej się sytuacji wkrajach Unii Europejskiej.

– Oprócz kwestii popytu na polski eksport, istotne jest również umocnienie złotego, które osiągnęło szczyt pod koniec 2023 roku. Silna waluta może pomóc wielu firmom wPolsce, ale eksporterom obniża przychody, co może zmusić te firmy do podniesienia cen izaszkodzić ich konkurencyjności –tłumaczy Benjamin Avraham, prezes Okoora, fintechu ułatwiającego firmom planowanie izarządzanie międzywalutowymi transakcjami.

- Jednak dla firm, które opierają się głównie na krajowych nakładach ieksporcie zagranicznym, ryzyko finansowe może być dość znaczące. Odsetek polskich firm znierentownym eksportem wzrósł do 13 proc. pod koniec 2023 roku -dodaje.

Dekoniunktura na rynkach europejskich oraz zmieniające się kursy walut zagrożeniem dla polskich eksporterów

Problemy Niemiec widoczne w Polsce

Przyczyn spowolnienia rozwoju polskiego transportu eksperci upatrują wpogarszającej się sytuacji ekonomicznej naszych partnerów handlowych. Spadki dochodu obywateli sprawiają, że decyzje zakupowe podejmowane są zwiększą ostrożnością. Itak przykładowo gospodarka Niemiec, które są głównym partnerem handlowym Polski (28 proc. całego eksportu w2023 r.), boryka się zproblemami strukturalnymi, wtym zwysokimi kosztami energii isłabszym popytem zewnętrznym, co szczególnie dotyka sektory przemysłowe.

W okresach recesji Niemcy częściej wybierają tańsze produkty, co sprzyja utrzymaniu polskiego eksportu na stosunkowo wysokim poziomie, jednak mimo to wstyczniu 2024 jego poziom spadł o10 proc. wporównaniu do roku poprzedniego.

Pozostałe kraje, do których eksportujemy najwięcej, czyli Czechy iFrancja (po 6proc. udziału), mierzą się zpodobnymi problemami. W2023 roku wartość eksportu do Francji osiągnęła rekordowy poziom 21,5 mld euro, jednak wpierwszych dwóch miesiącach 2024 spadł o3,4 proc. rok do roku. Jeszcze bardziej ucierpiał eksport do Czech, który wokresie styczeń-luty spadł o17,8 proc. Ogólny udział krajów wUE wpolskim eksporcie spadł na początku roku zpoziomu 76,8 proc. w2023 do 73,8 proc.

Kolejnym wyzwaniem polskich eksporterów jest narażenie na zmianę kursu złotego. Eksperci zauważają, że sytuacja geopolityczna nie sprzyja przewidywaniom dotyczącym naszej waluty. -Wciągu najbliższych 12 miesięcy złoty nadal będzie narażony na wyższe niż normalnie ryzyko. Jest to zrozumiałe, biorąc pod uwagę, że wlistopadzie odbędą się wybory wUSA, widoczna jest duża niepewność związana zterminem obniżenia stóp procentowych wUSA iUE, awojna wUkrainie wciąż trwa. Dotychczas wwyniku inwazji Rosji na Ukrainę, złoty doświadczał sporych wahań, zwłaszcza wstosunku do euro. Jeszcze wyraźniej widoczne było to wkontekście dolara amerykańskiego –wpaździerniku 2022 r. złoty osiągnął wartość 5,00, by powrócić do obecnego poziomu 3,90 -mówi ekspert Okoora.

- Tę niepewność odzwierciedlają szacunki czołowych analityków bankowych. Według 14 banków iinstytucji finansowych zakres możliwych kursów euro do złotego wynosi między 4,20, a4,50. Zkolei zakres kursu dolara do złotego szacowany jest na 3,80-4,30. To bardzo szeroki margines, który sprawia, że przewidywanie przyszłego kursu walutowego jest szczególnie trudne -mówi Benjamin Avraham.